Huỳnh Xuân Sơn Cảm Nhận Bài Thơ Thu Có Vàng Không.. ! Của Tác Giả Trăng Khuyết
Mùa đông đã tràn ngập khắp miền Bắc và lan cả tới đây, nơi quanh năm chỉ có hai mùa mưa nắng. Không lạnh lẽo sương mù giăng kín lối. Mùa đông tìm gặp mùa nắng phương nam để dung hòa đông giá và nắng lửa.
Tiết trời se se hanh hao nhè nhẹ bất giác ta có cảm giác như đang bềnh bồng giữa tiết trời thu vậy.
Thu thì phải có lá vàng bay, có gió heo may, có bầu trời trong vắt…Thu đâu chỉ có se se lạnh nhỉ? Tiết trời này, có lẽ là lúc mà tâm hồn mơ mộng, của một nàng thơ phương nam. thả hồn đi tìm câu hỏi: Thu Có Vàng Không…? Đây.
Tôi nghĩ vậy và tôi muốn đi tìm xem chị muốn nói điều gì với mùa thu.Khi mà chị đặt câu hỏi rất thơ này:
THU CÓ VÀNG KHÔNG…?
Thu có vàng không... sương trắng bay?
Thu hồ trong vắt ngẩn ngơ say
Ngả nghiêng liễu rũ hồn thu lịm
Náo nức thu về bóng nguyệt lay
Đời chở mùa thu trao cõi thế
Ai hờn hương sắc trải thu mây?
Non ngàn nước bạc hồn thu thảo*
Gợn sóng thu ba…nhẹ gót hài.
*Hồn thu thảo: Bà Huyện Thanh Quan
(Trăng Khuyết)
Chị đặt ra một câu hỏi, rồi chị dùng một bài thơ Đường Luật Thất Ngôn Bát Cú thể Bát Điệp để diễn giải gợi mở…thật khó cho tôi đây!
Khi mà chỉ có 56 chữ, lại là thể Bát Điệp nên trừ đi mất bảy chữ vậy còn có 49 chữ. Mà chị muốn gợi ý miêu tả một câu hỏi mênh mông tình thơ ý thơ như thế này ư?
Nghĩ thế nhưng tôi vẫn rất tò mò muốn biết chị viết gì?
Bố cục và niêm luật của Thơ Đường Luật vốn là chắt lọc câu từ để diễn đạt ẩn ý sâu xa mà. Tôi nghĩ vậy và tôi bắt đầu khám phá từ hai câu đầu tiên:
Thu có vàng không... sương trắng bay?
Thu hồ trong vắt ngẩn ngơ say
Ở hai câu đề chị đã đặt câu hỏi về một bức tranh mùa thu, thông thường nói đến mùa thu là nói đến hình ảnh nắng vàng, lá vàng, thậm chí gió cũng vàng luôn.
Nhưng ở đây chị lại vẽ ra những nét phác họa chẳng hề có chữ “vàng “ nào cả. Chỉ có “sương trắng bay” chứ không phải mây trắng đâu nhé! Màn sương bàng bạc bao phủ tầm nhìn của chị phía trên. Phía dưới ngay trước mắt chị là mặt hồ “Trong vắt” cảnh này có lẽ khiến bất cứ ai chiêm ngưỡng đều phải “ngẩn ngơ say” chứ không riêng mình chị đâu.
Hai câu đề với “ngẩn ngơ say” tác giả khéo léo đưa ta vào “mùa thu có vàng không…?” Câu thực là tả thực mà ! hy vọng ta sẽ bắt gặp màu vàng để thỏa mãn câu hỏi của chị
Ngả nghiêng liễu rủ hồn thu lịm
Náo nức thu về bóng nguyệt lay
Ở hai câu thực chị dùng các cặp đối sau “ngả nghiêng” đối với “náo nức” , “liễu rủ” đối với “thu về” và “hồn thu lịm” đối với “bóng nguyệt lay”. Ba cặp đối được chị kết hợp bằng các mỹ từ một cách khéo léo tạo thành một cặp câu thực miêu tả cảnh bên “hồ thu trong vắt” là hàng liễu rủ đẹp tới mức mà “hồn thu lịm”. tác giả ơi! Cho hỏi nhỏ. “Hồn thu lịm”. hay chị đang chiêm ngưỡng vẻ đẹp ấy mà mê mẩn hồn mình, rồi muốn mộng mị theo đấy?
Còn khi màn đêm buông xuống. Ánh trăng xuyên qua những mành liễu rủ lay động mặt hồ. cho ta cảm giác giống chị lúc này là “náo nức thu về” ….vẫn chưa thấy có mùa thu vàng trong hai câu thực. Bởi bản thân lá liễu bốn mùa đều xanh, màu xanh bình dị không nõn nà, không xanh ngắt. Màu xanh dịu dàng trước gió đong đưa, như rủ rê, như mời gọi ta chiêm ngưỡng….
Bây giờ muốn biết Thu có vàng không thì phải theo tác giả vào hai câu luận để tìm thôi:
Đời chở mùa thu trao cõi thế
Ai hờn hương sắc trải thu mây?
Hai câu luận tác giả dùng các cặp đối sau “đời chở” đối với “ai hờn”, “ mùa thu” đối với “hương sắc” và “trao cõi thế” đối với “trải thu mây”. Ba cặp đối được chị sắp đặt vào hai câu luận dùng để, vừa hỏi, vừa trả lời, vừa gói, vừa mở, để nói rằng : cuộc đời đã ưu ái cho ta cảnh sắc tuyệt đẹp của mùa thu. Dẫu mùa thu có vàng hay chỉ là “sương trắng bay” trên mặt “hồ thu trong vắt” và hàng liễu “ngiêng ngả” gọi mời ánh trăng thôi. Thì yêu thu, thu vẫn đẹp tuyệt trần. chẳng ai có thể hờn giận vì “hương sắc” thu không vàng cả.
Hai câu luận này có lẽ còn có ẩn ý sâu xa, đang phảng phất trong hồn những câu chữ bay bổng muốn ta hiểu rằng: “Hương sắc” là trời trao cho. Mỗi người mỗi vẻ đẹp, mỗi tính cách riêng. Trời trao sao, ta nhận vậy. nếu có chút buồn bã hờn giận gì! Hãy thả theo những áng mây thu, đang rong ruổi trên bầu trời kia. Cho nó cùng trôi về nơi vô định.
Vẫn chưa có màu vàng xuất hiện. mặc dù đã tới hai câu kết :
Non ngàn nước bạc hồn thu thảo*
Gợn sóng thu ba...nhẹ gót hài.
Hai câu kết cũng chẳng hề có màu vàng của Thu . Chỉ có “non ngàn nước bạc”. Là màu sắc mà trời thu mang đến.
Tác giả ơi… Thu vàng hay không? Thì chị đã nói rồi mà không cần phải “hờn giận” chi hãy cứ thả theo mây thu, nó sẽ mang đi mà. Cớ sao chị còn viện dẫn tới cả “Thăng Long Thành Hoài Cổ”của Bà Huyện Thanh Quan vào câu kết này làm gì nữa. “non ngàn nước bạc” là Thu mà Trời trao cho ta bốn mùa có nó.
Còn “hồn thu thảo” rồi “gợn sóng thu ba” cả “nhẹ gót hài” nữa. chị muốn nói đến mùa thu của riêng chị chăng?
Có lẽ nào chị vui vẻ nhẹ nhàng chấp nhận “lối xưa xe ngựa hồn thu thảo” đã xa rồi. Bởi qui luật của tạo hóa vốn là vậy. chị muốn níu muốn giữ cũng chẳng được, nên chị bằng lòng nhìn mùa thu của mình, đến rồi ra đi bằng một chút “gợn sóng thu ba”. Có nghĩa ánh mắt chị cũng có chút ngập ngừng, chút băn khoăn trước khi nhẹ “lướt gót hài”.
Thu Có Vàng Không…? Chị hỏi chỉ để hỏi mà thôi, phải không ạ. Mùa Thu của trời đất. Mùa đẹp nhất trong năm được chị dùng các câu từ chắt lọc, tinh tế, để diễn tả một mùa thu đẹp, không cần màu vàng vẫn làm đắm say lòng người.
Thu không có màu vàng, còn là mùa thu của đời người. Chị muốn gửi gắm trong “Thu Có Vàng Không…?”
Thông điệp chị muốn gửi phải chăng là. Cuộc sống của mỗi chúng ta, cũng là thuận theo quy luật mà tạo hóa đã ban cho mỗi người, đôi khi khôngxuôi theo tự nhiên,không theo ý chúng ta, cũng đừng vì thế mà hờn ai, giận ai hãy buông xả hết cho thanh thản, để niềm vui tràn về.
Cũng như khi ta nói đến mùa thu là ai cũng nghĩ đến sắc thu vàng. Nhưng ở đây Thu của chị chỉ có “sương trắng bay” có “liễu rủ ngả ngiêng” có “hồ thu trong vắt” và có “bóng nguyệt lay” vậy mà Thu vẫn làm cho “tao nhân mặc khách” “ngẩn ngơ say” rồi “náo nức” đón đợi thu về để mà chiêm ngưỡng . Ngay cả khi đã muốn “hồn thu lịm” thì họ vẫn hiểu rằng “Đời trở mùa thu trao cõi thế”. Mỗi người có một mùa thu với hương sắc riêng. Ta hãy đón nhận dẫu là màu sắc gì đi chăng nữa thì đó là thu của riêng ta. Ta cứ việc nhẹ nhàng mà “Nhẹ gót hài” thong dong đi tới phía trước.
Sài Gòn 31/12/2013
