Cảm Nhận Bài Thơ Hai Bà Mẹ Của Hòa Bình Của Tác Giả Kim Thoa

Chiến tranh đã lùi vào dĩ vãng gần 40 năm.Nhưng hậu quả mà nó để lại cho người dân thì chưa một ngày lùi xa.Và có lẽ là cho cả các bên tham chiến…Những câu chuyện về người lính cầm súng ra trận vốn đã là đề tài được triệu triêu người cầm bút khai thác!...Nhưng có lẽ viết về những người mẹ của những người lính ấy thì không có nhiều .Và hôm nay tôi đã gặp một bài thơ xúc động viết về hai bà mẹ của hai người lính của hai dân tộc.Họ ở cách nhau nửa vòng trái đất. Hai người cùng thời "Bên trời lận đận". Họ ở hai đầu chiến tuyến…Trong bài thơ của chị Kim Thoa một hội viên Thi Đàn Việt Nam.Dựa trên câu chuyện có` thật.

Hai bà mẹ với những nỗi đau dai dẳng kéo dài nhiều chục năm …Người thì đau nỗi đau mất con mất luôn cả hài cốt.Người thì mang nỗi đau con mình sống trong dằn vặt, đau khổ tới mức bị tâm thần nhẹ, bởi khi tham chiến anh vì sự sống chết của chính bản thân mình mà đã xả một loạt đạn AR15 cướp đi mạng sống của một người lính bên kia chiến tuyến.Hai bà mẹ đó là: mẹ liệt sỹ Hoàng Ngọc Đảm ở xã Thái Giang, Thái Thụy, Thái Bình! và Mẹ của cựu binh Mỹ Homer

Câu chuyện được tác giả kể bắt đầu từ hơn bốn mươi năm trước anh thanh niên Homer theo lệnh sang Việt Nam tham chiến trong một đơnvị Thủy Quân Lục Chiến. Chị viết:
Từ nửa vòng trái đất
Ngươi tới đây
Mắt mở!!...
Mà!... Không thấy ban ngày.
....
Rồi cái gì đến nó cũng phải đến…Chiến tranh mà!..Một mất một còn.Homer trong một trận đánh đã gặp anh lính y tá Hoàng Ngọc Đảm … trong tình huống :” Bất ngờ đụng nhau”.Quá hoảng sợ Homer đã: “Nhắm mắt”
........,,,,,,“Hốt hoảng” xả loạt đạn AR15 vào đối phương...
Bất ngờ đụng nhau nơi sườn đồi
Run sợ!...
Nhắm mắt!...
Hoảng hốt!...
Kéo cò!...ngươi xả đạn
Hạ gục trước đối phương
.......
Người chiến sỹ
Với chiếc mũ tai bèo-
Anh giải phóng quân
.......
Một người lính trẻ, một y-tá đã vĩnh viễn không bao giờ trở về với gia đình về với vòng tay yêu thương của người mẹ nữa… Cuộc chiến tranh ấy đã cướp đi hàng triệu con người như Hoàng Ngọc Đảm và có không ít người lính Mỹ cũng phải nằm lại nơi này….Nhưng may mắn cho Homer là anh đã lành lặn thân hình để trở về bên mẹ còn tâm trí và trái tim anh thì không bao giờ lành lặn nữa- kể từ cái giây phút anh xả súng cướp đi mạng sống của anh Hoàng Ngọc Đảm….
Và trước sự thật nghiệt ngã trong thời chiến ấy.Tác giả đã mạnh mẽ đặt câu hỏi cho người Mỹ,:”Hận thù chi??” mà địa chỉ nơi nhận câu hỏi là “Nhà Trắng” của “Hoa Kỳ”
Ô hay!
Hận thù chi??...
Hỡi Nhà Trắng!
Hỡi Hoa Kỳ!
Xứ lạ!!...
Tác giả đặt câu hỏi rồi -Có lẽ chị cũng chẳng cần chờ câu trả lời-.Bởi trong thâm tâm chị biết chẳng câu trả lời nào có thể làm thỏa mãn cho hàng triệu nỗi đau ấy…Chị quay sang lên án sự vô lý của chính quyền Mỹ đã đào tạo và tôn vinh những người làm ra chất độc da cam gieo cái chết lâu dài trên khắp thế giới.Chứ không giêng quê hương của chị.Quê hương của tôi và của bạn!
.....
Họ đào tạo tiến sĩ
Họ làm lễ tôn vinh
Cấp bằng cho kẻ
Làm ra chất độc
Thiêu cây trụi lá
Găm chất độc da cam vào
Cây trái, chim muông và:
Ngay cả lá phổi mình
Việt Nam anh hùng
Vì đất mẹ hiền
Lớp lớp Hoàng Ngọc Đảm hy sinh
Trước quân xâm lược
Sáng ánh thép lưỡi lê
Không chùn bước!!
…….
Anh ngã xuống
Thế đứng anh phía trước
Dồn quân thù co cụm lại thất kinh

Hai người lính một thế hệ đã gặp nhau trong tích tắc của chiến tranh như vậy.Hậu quả của cuộc gặp này là một người vĩnh viễn ra đi .Một người mắc bệnh trầm cảm suốt quãng đời còn lại ôm những di vật của người mình tước đoạt mạng sống………

Bài thơ được tác giả phân ra gianh giới giữa hai người lính và hai bà mẹ bằng cột mốc 30/4/1975.Mặc dù năm 1972 là Mỹ đã rút quân ra khỏi miền nam Việt Nam…Nhưng cuộc chiến thì vẫn còn tiếp diễn.và nỗi đau vẫn hàng ngày được nhân lên.Chị viết tới đây có lẽ với tâm trạng yên bình hơn nên nhịp thơ có giai điệu nhẹ nhàng hơn phần nói về chiến tranh trước…sau khi những trăn trở “Dằn vặt tâm can” với suy nghĩ về câu hỏi “Rồi đây mối quan hệ là bạn!”.? Hay thù??. Câu hỏi này chắc không phải chị hỏi cho một mình chị..mà chị hỏi cho cả dân tộc Việt Nam.
30/04/1975 - Dấu mốc thời gian
Hằn sâu trong suy tưởng
Dằn vặt tâm can
Rồi đây mối quan hệ là bạn!
Hay thù??
…….

Chị đưa tôi, đưa bạn xem một bức tranh quê hương hồi sinh thần kỳ sau cuộc chiến bằng việc chị miêu tả nơi Anh Hoàng Ngọc Đảm nằm đã ba mươi chín năm.(Tính từ ngày Homer chôn cất anh tới năm 2008)
Thời gian bình lặng trôi
Cây đã hồi sinh
Trời ban lộc xanh
Giọt sương lành đậu - Đài hoa đơm trái ngọt
Chim non trên trời cao
Ngày ngày vang tiếng hót
Canh giữ yên lành
Hài cốt liệt sĩ đến hôm nay
.......
Anh nằm đó
Bình yên, thanh thản lạ
Bởi anh hiểu:
Cây non giờ này không trụi lá
Người vợ thủy chung vẫn chăm sóc mẹ hiền
Đồng đội và anh nằm gọn giữa lòng đất mẹ thiêng
..........

Chỉ với hai khổ thơ ngắn chị đã vẽ nên toàn cảnh bức tranh nơi chiến trường ác liệt năm xưa…Giờ đây Cây đâm trồi nảy lộc…chim ca trên vòm lá, canh giấc ngủ ngàn thu cho anh …Và chị cũng nhắc tới một người rất quan trọng với người nằm xuống đó là :” Người vợ thủy chung vẫn chăm sóc mẹ hiền”.Anh ra đi ba mươi chín năm nhưng vợ anh vẫn một lòng thủy chung son sắt... thể hiện bằng việc “Chăm sóc mẹ hiền” của anh.

Tới đây người mẹ thứ hai mới xuất hiện trong thơ chị. Bà mẹ của cựu binh mỹ Homer sau khi đón con trở về từ chiến trường Việt Nam. Nghe con kể về khoảnh khắc đối mặt với Hoàng Ngọc Đảm…và cho bà xem những di vật của người lính ấy….Bà đã lặng lẽ giữ gìn và nhang khói cho anh từ bên kia bờ đại dương cách xa nơi anh nằm nửa vòng trái đất…Suốt mấy chục năm trời bà sống và giành dụm tiền trợ cấp của mình, cho đến trước khi mất. bà đã đưa cho Homer và mong muốn con mình dùng số tiền này mang những di vật mà bà đã gìn giữ nhiều chục năm kia quay lại nơi mà anh đã tham chiến, để tìm người thân và trao trả di vật cũng như tìm lại nơi người lính phía bên kia nằm yên nghỉ….
Nâng niu linh hồn anh
Còn có thêm người mẹ ở xa kia
Nơi nửa vòng trái đất
Cũng nén hương thơm
Ấp ủ di vật anh
Mẹ gìn giũ bảo tồn!
…..
Hiện hữu đó - Hình ảnh của anh
Người chiến sỹ giải phóng quân
Cùng đồng đội đâu có mất!
Sáng mãi hào quang - Con cháu Bác Hồ
……….
Máu của các anh
Đỏ thắm mãi trang thơ
Khắc trang sử vàng dân tộc
Đồng đội cùng anh
Đâu có mất!
Trong tâm trí muôn người
...........

Chị đã nói ra tiếng nói từ đáy lòng người mẹ Việt Nam…với cái chết của con mình, của chồng mình, của bạn mình..của anh mình…cái chết nó không vô nghĩa …anh đã chết, nhưng “Máu của các anh” đã”Đỏ thắm trang thơ”.và nó cũng đã góp phần “Khắc trang sử vàng dân tộc”….Và tác giả đã không ngần ngại để kết luận “Đồng đội cùng anh”. “Đâu có mất!”.”Trong tâm trí muôn người”

Hình ảnh nhân đạo và đẹp nhất mang tính nhân văn cao cả của người Việt Nam được chị thể hiện trong bài đó là:
‘
Linh hồn anh!
Cùng chính kẻ thù xưa!...
Thành hai người bạn hôm nay!...
............
Từ nửa vòng trái đất
Bên nhau họ về…hiện diện
.........
Là họ
Hai con người đối mặt nơi chiến tuyến
........
Là họ
Một linh hồn
Một người đang còn sống với đầy đủ
Mắt, mũi, chân, tay
Ôm di vật anh
Ân hận!!...
Người lính Mỹ về đây
Nơi 34 năm xưa - Anh ta xả súng!
……

Vâng với việc Homer trở lại còn “Đang sống” và “Ôm di ảnh” với nỗi “Ân hận”về việc mình “xả súng”.Đã nói rõ, nói đủ về tình người giữa hai người lính, hai người mẹ và xa hơn là tính nhân văn của dân tộc Việt Nam mình…

Sau tất cả những hìnnh ảnh và việc làm cảm động của Homer tác giả đã viết:
Với Homer
Với thế giới hôm nay:
Hoàng Ngọc Đảm
Đồng đội!!...
Tất cả đều đang cùng chung sống
…….

Và đây mới thật sự là những xúc động mà bất cứ ai khi đọc tới hoặc nghe kể đều cảm động khi chị viết
Giọt nước mắt lăn dài...
Những cái xiết tay
.........
Của những:
Người anh
Người em
Người chị
Người mẹ
Héo gầy
........
Anh hiểu:
Giữa họ không còn chiến tuyến
Không còn khoảng cách ngăn!
.............

Mấy chục năm mất con…mất luôn cả hài cốt của con mình! . Người mẹ ấy đã “Héo gầy” nhưng bà hiểu chiến tranh là mất mát! …Giờ đây quá khứ đã lùi xa…Con bà cũng đã trở về dù chỉ là nắm xương với vài di vật, mà chính kẻ đã giết con bà gìn giữ và trao trả…Hài cốt của con bà cũng trở về cùng với người cựu binh gầy gò lêu khêu đã 62 tuổi ….Không có nỗi đau nào giống nỗi đau nào…Nhưng hai bà mẹ đều hiểu chiến tranh là mất mát…Và giờ đây giữa hai bà đã không còn khoảng cách dù cách nhau nửa vòng trái đất.Bởi cả hai bà mẹ đều có trái tim nhân hậu… cả hai bà đều xứng đáng là HAI BÀ MẸ CỦA HÒA BÌNH
Giữa bà mẹ Hoa kỳ của Homer và:
Bà mẹ Việt Nam của Hoàng Ngọc Đảm
Không có biển!
.............
Mẹ Hoa Kỳ của Homer
Mẹ Việt Nam của Hoàng Ngọc Đảm
Mãi mãi là:
Hai bà mẹ của
Hòa Bình

Một bài thơ dài được viết theo thể thơ tự do…với những câu thơ ngắn xúc tích và với nhịp thơ lúc dồn dập..lúc nhẹ nhàng…nhưng sâu sắc và đưa được người đọc theo cao trào của cảm xúc cũng như diễn biến của bài thơ… trải dài suốt thời gian bốn chục năm….

Qua bài thơ này tác giả đã thể hiện cho ta thấy…tội ác của chiến tranh…những đau thương mất mát mà người dân thường phải chịu.

Họ có thể là người sống gần nơi bom rơi đạn lạc..họ có thể có chồng, có con, có anh, chị có bạn bè và người thân ra trận… Người ngã xuống họ đã yên phận nơi chín suối…Để lại hậu cuộc chiến những đau thương mất mát kéo dài suốt nhiều chục năm sau.Ở đây điển hình là bà mẹ và chị vợ của anh Hoàng Ngọc Đảm….và còn nhiều và rất nhiều những người phụ nữ Việt nam đã và vẫn đang sống trong mòn mỏi đợi chờ và mong tìm được chút tro tàn của con, của chồng và của người thân mình, vẫn đang còn nằm đâu đó giữa đại ngàn …Nỗi đau này là vô tận

và ngay cả người lính khi may mắn còn lành lặn thân hình trở vê…họ cũng ôm dằn vặt đau khổ suốt phần đời còn lại…như Homer..Và những dằn vặt về việc làm của anh đã lây sang cả người thân của anh..mà ở đây là bà mẹ…mặc dù bà chưa một lần tận mắt thấy chiến tranh tàn khốc thế nào!...

Những dằn vặt trăn trở không chỉ có mẹ của Homer và anh mà nó còn lan sang cả những người từng tham chiến. Đó là cựu binh thủy quân Lục chiến, Wayne nay là GS sử học Đại học Maryland , bạn của Homer và cả ông Sedgwick D. Tourison, Jr. nguyên là Sĩ quan Quân Báo Lục Quân.Những người bạn này của Homer cũng chính là những người góp phần cho hai mẹ con của Homer hoàn thành tâm nguyện là Trao di vật và chỉ nơi chôn cất anh Hoàng Ngọc Đảm…Đưa anh về với gia đình với nơi chốn nhau cắt rốn của mình ….

Bài thơ thể hiện tính nhân văn sâu sắc…Viết về hai bà mẹ có thể gọi họ là đại diện cho hai bên mà một thời đã xem nhau là kẻ thù.Và hôm nay giữa họ đã"Giữa họ không còn chiến tuyến. Không còn khoảng cách ngăn!"

Cám ơn tác giả Kim Thoa cùng bài thơ Hai Bà Mẹ Của Hòa Bình…đã cho tôi có cảm xúc viết bài này. Bài thơ của chị ý sâu và tình rộng có thể tôi chưa hiểu hết được những điều mà chị muốn gửi gắm…Xong ở đây tôi đã viết bằng tất cả những cảm xúc từ trong sâu thẳm trái tim mình…

Mong rằng tác giả và bạn đọc hãy coi đây là một tình cảm của cá nhân tôi giành cho Hai Bà Mẹ Hòa Bình.Và cũng như một bông hoa tặng cho những người phụ nữ Việt Nam nhận ngày 20/10.

Đây là bài thơ Hai Bà Mẹ Của Hòa Bình cùng lời Tựa của tác giả Kim Thoa

Mấy chục năm trước
Từ nửa vòng trái đất
Ngươi tới đây
Mắt mở!!...
Mà không thấy ban ngày.
....
Bất ngờ đụng nhau nơi sườn đồi
Run sợ!...
Nhắm mắt!...
Hoảng hốt!...
Kéo cò!...ngươi xả đạn
Hạ gục trước đối phương
.......
Người chiến sỹ
Với chiếc mũ tai bèo-
Anh giải phóng quân
.......
Ô hay!
Hận thù chi??...
Hỡi nhà Trắng!
Hỡi Hoa Kỳ!
Xứ lạ!!...
.....
Họ đào tạo tiến sĩ
Họ làm lễ tôn vinh
Cấp bằng cho kẻ
Làm ra chất độc
Thiêu cây trụi lá
Găm chất độc da cam vào
Cây trái, chim muông và:
Ngay cả lá phổi mình
………
Việt Nam anh hùng
Vì đất mẹ hiền
Lớp lớp Hoàng Ngọc Đảm hy sinh
Trước quân xâm lược
Sáng ánh thép lưỡi lê
Không chùn bước!!
…….
Anh ngã xuống
Thế đứng anh phía trước
Dồn quân thù co cụm lại thất kinh
………
30/04/1975 - Dấu mốc thời gian
Hằn sâu trong suy tưởng
Dằn vặt tâm can
Rồi đây mối quan hệ là bạn!
Hay thù??
…….
Thời gian bình lặng trôi
Cây đã hồi sinh
Trời ban lộc xanh
Giọt sương lành đậu - Đài hoa đơm trái ngọt
Chim non trên trời cao
Ngày ngày vang tiếng hót
Canh giữ yên lành
Hài cốt liệt sĩ đến hôm nay
.......
Anh nằm đó
Bình yên, thanh thản lạ
Bởi anh hiểu:
Cây non giờ này không trụi lá
Người vợ thủy chung vẫn chăm sóc mẹ hiền
Đồng đội và anh nằm gọn giữa lòng đất mẹ thiêng
..........
Nâng niu linh hồn anh
Còn có thêm người mẹ ở xa kia
Nơi nửa vòng trái đất
Cũng nén hương thơm
Ấp ủ di vật anh
Mẹ gìn giũ bảo tồn!
…..
Hiện hữu đó - Hình ảnh của anh
Người chiến sỹ giải phóng quân
Cùng đồng đội đâu có mất!
Sáng mãi hào quang - Con cháu Bác Hồ
……….
Máu của các anh
Đỏ thắm mãi trang thơ
Khắc trang sử vàng dân tộc
Đồng đội cùng anh
Đâu có mất!
Trong tâm trí muôn người
...........
Linh hồn anh!
Cùng chính kẻ thù xưa!...
Thành hai người bạn hôm nay!...
............
Từ nửa vòng trái đất
Bên nhau họ về…hiện diện
.........
Là họ
Hai con người đối mặt nơi chiến tuyến
........
Là họ
Một linh hồn
Một người đang còn sống với đầy đủ
Mắt, mũi, chân, tay
Ôm di vật anh
Ân hận!!...
Người lính Mỹ về đây
Nơi 34 năm xưa - Anh ta xả súng!
……
Với Homol
Với thế giới hôm nay:
Hoàng Ngọc Đảm
Đồng đội!!...
Tất cả đều đang cùng chung sống
…….
Giọt nước mắt lăn dài...
Những cái xiết tay
.........
Của những:
Người anh
Người em
Người chị
Người mẹ
Héo gầy
........
Anh hiểu:
Giữa họ không còn chiến tuyến
Không còn khoảng cách ngăn!
.............
Giữa bà mẹ Hoa kỳ của Homol và:
Bà mẹ Việt Nam của Hoàng Ngọc Đảm
Không có biển!
.............
Mẹ Hoa Kỳ của Homol
Mẹ Việt Nam của Hoàng Ngọc Đảm
Mãi mãi là:
Hai bà mẹ của
Hòa Bình

Hà Nội 29/01/2013
Xúc động khi nghe thông tin từ THVN về chuyện : Cựu binh Mỹ ôm di vật của liệt sĩ Hoàng Ngọc Đảm (người Thái Bình),tới Việt Nam tạ tội..

Sài Gòn 19/10/2013

Huỳnh Xuân Sơn